von Manstein Erich

Erich von Manstein urodził się 24 listopada 1887 r. w Berlinie, jako Fritz Erich von Lewinski. Był dziesiątym dzieckiem gen. Edwarda von Lewniskiego i piątym dzieckiem jego drugiej żony, Heleny von Sperling. Po chrzcie przebywał w domu późniejszego generała Georga von Mansteina i młodszej siostry matki Hedwig z domu von Sperling. W wieku czternastu lat został zaadoptowany przez to małżeństwo.

Dzieciństwo spędzał w garnizonach, w których służył jego przybrany ojciec (w Turyngii, Meklemburgii oraz w Strasburgu i Alzacji-Lotaryngii). W Wielkanoc 1900 r. wstąpił do szkoły kadetów w Plön. Po zdaniu egzaminów w Akademii Głównej w Groβ-Lichterfelde, w 1906 r. wstąpił jako chorąży do 3. Pułku Straży Pieszej, w którym służył do wybuchu I wojny światowej. 27 stycznia 1907 r. Erich von Manstein został mianowany na podporucznika. W 1911 r. został adiutantem batalionu strzelców w swoim pułku. Od jesieni 1913 r. przebywał w akademii wojennej. Wybuch I wojny światowej zastał go w stopniu porucznika na stanowisku adiutanta 2. Pułku Rezerwowego Gwardii. Z tym pułkiem uczestniczył w zdobyciu twierdzy Namur, w bitwie nad jeziorami mazurskimi i w kampanii jesiennej w Polsce w 1914 r., podczas której został ranny w szturmie w dniu 17 listopada. Po wyleczeniu ran służył jako kapitan (od 24 lipca 1915 r.) przeważnie w sztabach, na początku jako oficer łącznikowy, a następnie jako oficer korpusu oficerów sztabu generalnego w dowództwach armii. Manstein zakończył wojnę jako szef Wydziału Operacyjnego 213. Dywizji Piechoty, uczestnicząc w jej szeregach w ofensywach w maju i czerwcu 1918 r. pod Reims i następnie w walkach obronnych pod Sedanem.

Po powrocie z frontu Manstein służył na początku w dowództwie korpusu w Magdeburgu, a następnie przeszedł na własną prośbę na początku 1919 r. do dowództwa "Grenzschutzu – Wschód". Po rozwiązaniu służby ochrony granicy kolejnym jego stanowiskiem była służba w sztabie nowo utworzonego II Dowództwa Korpusu Reichswehry w Kassel. 1 października 1921 r. kpt. von Manstein został dowódcą kompanii w 5. (pruskim) pułku piechoty w Angermünde. Po dwóch latach, 1 października 1923 r. Manstein ponownie został powołany do służby sztabowej, tym razem jako szef sztabu dowódcy (pod taką nazwą funkcjonował w czasach Reichswehry korpus oficerów sztabu generalnego), pełniąc służbę w sztabach dowództw okręgów wojskowych: II Okręgu Wojskowego w Szczecinie i IV Okręgu Wojskowego w Dreźnie. Od jesieni 1927 do jesieni 1929 r. był szefem sztabu pełnomocnika dowódcy 4. Dywizji Piechoty ds. piechoty w Dreźnie. We wrześniu 1929 r. został powołany do Ministerstwa Riechswehry. Tam kierował grupą I Wydziału Wojsk Lądowych w Zarządzie Oddziałów, zajmującą się m.in. planami mobilizacji. Po roku służby został powołany na dowódcę batalionu strzelców w 4. (pruskim) pułku piechoty w Kolberg (Kołobrzegu). Jako podpułkownik Manstein uczestniczył w 1932 r. w podróży służbowej do Związku Radzieckiego, gdzie brał udział jako obserwator w manewrach letnich w rejonie Charkowa. 1 grudnia 1933 Manstein otrzymał awans na pułkownika i został powołany na szefa sztabu III Dowództwa Okręgu Wojskowego w Berlinie. W połowie 1936 r. został szefem I Oddziału (Operacyjnego) Sztabu Generalnego Wojsk Lądowych w Wehrmachcie. 1 października 1936 r. otrzymał awans na generała majora i został wyznaczony na I nadkwatermistrza. Tym samym został jednocześnie I Zastępcą szefa Sztabu generalnego Wojsk Lądowych, generała pułkownika Ludwiga Becka. Podczas dużych zmian personalnych przeprowadzonych 4 lutego 1938 r. Manstein został odwołany.

1 kwietnia 1938 roku powierzono mu jako generałowi-porucznikowi dowództwo 18. Dywizji Piechoty w Legnicy. Tutaj zamieszkał przy Holteistraβe 5 (dziś ul. Okrzei 10). Wraz z nim zamieszkała jego rodzina, żona Jutta Sibylle von Loesch, z którą miał trójkę dzieci: córkę Gisele (ur. 1921) i synów Gero (1922) i Rüdigera (1929). Gero w 1940 r. złożył w Legnicy w Johanneum egzamin dojrzałości, po którym wstąpił do 51. Pułku Pancernego Grenadierów w Legnicy. Poległ 29 października 1942 r. jako podporucznik przy swoim regimencie na południe od jeziora Ilmień. Najmłodszy syn Rüdiger, od 1938 r. również uczęszczał do Johanneum. Rodzina von Manstein opuściła Legnicę dopiero 27 stycznia 1945 r., po tym jak miasto zostało oficjalnie poddane ewakuacji. Erich von Manstein nie był jedynym przedstawicielem rodziny Lewinski mieszkającym w Legnicy. Na początku XX w. podporucznik Eberhard von Lewinski i kapitan Karl von Lewinski byli oficerami w regimencie grenadierów królewskich. Mannstein wraz 18. DP brał udział w okupacji Czechosłowacji jako szef sztabu armii. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Manstein opuścił legnicką dywizję. Został mianowany dowódcą sztabu generalnego grupy armii Południe. W październiku 1939 r. po przemianowaniu na Grupę Armii "A" została ona przerzucona na front zachodni. Na przełomie 1939 i 1940 r. von Manstein opracował plan pokonania Francji. Polegał on na zmasowanym użyciu czołgów i uderzeniu przez Ardeny w kierunku Sedanu. W ten sposób wojska zmechanizowane i pancerne mogły ominąć Linię Maginota i uderzyć w najsłabsze miejsce francuskiej obrony. Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych w odpowiedzi odwołało Mansteina ze stanowiska szefa sztabu Grupy Armii "A" i przekazało mu już mianowanemu z dniem 1 czerwca 1940 r. na stopień generała piechoty dowodzenie nowo utworzonym XXXVIII KA. Nie brał udziału w pierwszej fazie kampanii na zachodzie zakończonej ewakuacją wojsk sprzymierzonych w Dunkierce. W dalszej części operacji Manstein na czele swojego korpusu przyczynił się do uzyskania decydującego zwycięstwa na Zachodzie, przebijając się w czternaście dni z linii Sommy do Loary. Za ten wyczyn został odznaczony Krzyżem Rycerskim Krzyża Żelaznego.

W rozpoczętej 22 czerwca 1941 r. wojnie z ZSRR, Manstein dowodził LVI Korpusem Pancernym. Pierwszego dnia wojny jego oddziały musiały pokonać 80 km i zdobyć wielki wiadukt drogowy nad doliną Dubissy pod Ariogalą. Zadanie zostało wykonane i po pokonaniu dalszych 240 km jego jednostki 26 czerwca zdobyły nieuszkodzone mosty w Dyneburgu i samo miasto. Później, po przełamaniu sowieckich pozycji nad jeziorem Ilmień, nacierał w kierunku Leningradu. 12 września 1941 r. został mianowany dowódcą 11. Armii, której zadaniem było zdobycie Krymu. 30 czerwca 1942 r. padł Sewastopol, a Manstein został nominowany na feldmarszałka. Będąc dowódcą Grupy Armii "Don" wziął udział w nieudanej próbie przyjścia z pomocą okrążonym wojskom pod Stalingradem. Dowodząc Grupą Armii "Południe" Manstein ponownie pokazał swój talent dowódczy, wygrywając w marcu 1943 r. trzecią bitwę o Charków. Wziął udział w operacji "Cytadela", bitwie na Łuku Kurskim. Od tej chwili aż do jego dymisji, dowodzona przez niego GA "Południe", brała udział w ciężkich walkach odwrotowych. 30 marca 1944 r. został zwolniony przez Hitlera z dowodzenia GA "Południe" (przemianowana na GA "Północna Ukraina"). Do końca wojny nie otrzymał już żadnego przydziału służbowego.

W 1945 r. został aresztowany i 23 sierpnia 1949 r. postawiony w Hamburgu przed sądem jako zbrodniarz wojenny. Skazano go na 18 lat więzienia, m.in. za stosowanie taktyki spalonej ziemi przez podległe mu jednostki niemieckie, represje w stosunku do ludności cywilnej i wydanie rozkazu nakazującego Wehrmachtowi szczególnie ostre traktowanie Żydów i radzieckich partyzantów. Karę odbywał w więzieniu w Werl, z którego wyszedł w 27 marca 1953 po operacji oczu. W 1955 r. napisał książkę Verlorene Siege.

Zmarł 10 czerwca 1973 r. w Irschenhausen. Został pochowany z honorami wojskowymi w miejscowości Dorfmark, powiat Fallingbostel w Niemczech. Von Manstein był jedynym feldmarszałkiem, mianowanym przez Hitlera, którego rady uwzględnił rząd Adenauera przy tworzeniu Bundeswehry.

Źródła:
H. Unverricht H, Życiorysy Legniczan i mieszkańców ziemi legnickiej 1241–1945, Legnica 2008
Wikipedia