Cmentarz żydowski

W roku 1815 r. wyznaczony został obszar cmentarza na terenie dzielnicy Kartuzy, w rejonie ulic Kamiennej i Nadbrzeżnej w miejscu stojącego dzisiaj (od 1908 r.) neogotyckiego kościoła św. Jacka. Nie była to trafna lokalizacja ze względu na podmokły, nieobwałowany, przyrzeczny teren niekorzystny dla pochówków. Już w 1837 r. zarząd gminy żydowskiej postanowił znaleźć nowe miejsce. W tym samym roku wybitny bankier legnicki, a także radny miejski Raphael Prausnitzer wykupił grunt przy ulicy Wrocławskiej, należący do cmentarza ogólnego miasta Legnicy i przekazał go w darze społeczności żydowskiej. Ceremonia otwarcia nowego cmentarza miała miejsce 30 listopada 1838 r., chociaż pierwsze pogrzeby odbywały sie w tym miejscu już w 1834.
W 1891 r. powiększono cmentarz w kierunku północnym o 0,76 ha, także w 1921 r. cmentarz nieznacznie zwiększył swoją powierzchnię. W 1877 r. z inicjatywy rabina dra Moritza Landsberga na terenie nekropolii wybudowano dom przedpogrzebowy. Budynek z salą do nabożeństw żałobnych, masywny, w formie prostopadłościanu, na rzucie zbliżonym do kwadratu, postawiono w modnym stylu eklektycznym z przewagą dekoracji neorenesansowych. Jego bryłę ozdabiają na narożach cztery niewielkie sterczyny.
Na tym cmentarzu zostało pochowanych wielu znakomitych legniczan, między innymi twórca szkoły talmudycznej (1854 r.) rabin Moritz Landsberg, postać charyzmatyczna i wiodąca dla życia religijnego i kulturalnego nie tylko legnickiej gminy. Z M. Landsbergiem współpracowali cenieni nauczyciele szkoły talmudycznej J. Kronecker, M. Levin oraz znany w Legnicy historyk i działacz społeczny Ascher Sammter. Szkoła talmudyczna znajdowała się obok synagogi, na terenie zabudowy miejskiej, ujętej dzisiejszymi ulicami: Złotoryjską, Gwarną i Piekarską. Na legnickim cmentarzu znaleźli także miejsce spoczynku: handlarze, kupcy (Louis Danziger, Wolff Krimmer, Eduard Doctor), szynkarze, aptekarze, bankierzy, fabrykanci (Felix Prager, Moritz Pappe, Hermann Wieluner), adwokaci (Max Fronzig, Gerhard Breit-Fronzig), destylator (Philipp Neisser), lekarze (Wilhelm Weichmann), rzemieślnicy, przedstawiciele zawodów, którymi parała się żydowska społeczność miasta a także przedstawiciele inteligencji (doktor filozofii Julius Josephy, rabin Moritz Peritz).
Po zakończeniu II wojny światowej cmentarz żydowski był użytkowany przez napływową społeczność polskich Żydów i jest nadal czynny. Największego zniszczenia zespołu zabytkowych rzeźb nagrobnych, paradoksalnie nie dokonali naziści, lecz katastrofalny huragan, który nawiedził Legnicę 23 lipca 2009 r.

Polecane artykuły:

K. Kotlińska, Ogród macew - zabytkiem ginącej kultury? O cmentarzu żydowskim w Legnicy
R. Piaskowski, Dom Wieczności w Legnicy, Midrasz nr 3/2012
P. Piluk, Podwójna obcość. Zabytki niemieckich Żydów w Legnicy, Słowo Żydowskie nr 7/2009