Miejska Pływalnia Hegerwiese (Zespół Basenów Kąpielowych przy ul. Stromej)

Położenie pływalni na południowym obrzeżu parku, między Kaczawą a Młynówką, zostało ustalone w kwietniu 1921 r. Jednak na budowę obiektu trzeba poczekać jeszcze kilka lat. Ostatecznie projekt budowy pływalni, którego autorem był Max Dambeck z Miejskiego Urzędu Budowlanego został zatwierdzony przez radnych miejskich 21 lutego 1924 r. Przy Hegerwiese oprócz basenu pływackiego o wymiarach 55x25 metrów, urządzono powierzchnię do leżakowania, plac zabaw dla dzieci oraz miejsce do ćwiczeń z kilkoma przyrządami gimnastycznymi. Północną i zachodnią granicę terenu wyznaczał pas kabin przebieralni i przechowywalni. Centrum założenia tworzył kiosk, który otrzymał formę biedermeierowskiego ośmiokątnego pawilonu ogrodowego. Uzupełnieniem całości był otwarty portyk z sześcioma kolumnami z piaskowca, zaznaczający wejście na promenadę. Uroczyste otwarcie pływalnie miało miejsce 24 sierpnia 1924 r. Wiosną następnego roku wykończono budowę jej infrastruktury. Miejsce to nazywano Südbad, czyli Kąpielisko Południowe. W 1976 r. do kompleksu dobudowano następny basen, a kolejny pod koniec lat 70. XX w. Obecnie obiekt przy ul. Stromej 3A jako Zespół Basenów Kąpielowych administrowany jest przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Legnicy. 

Źródło:
B. Störtkuhl, Modernizm w Legnicy, Wrocław 2007

Relacja z otwarcia Kąpieliska, która ukazała się na łamach Liegnitzer Tageblatt 26 sierpnia 1924 r.

Otwarcie kąpieliska Hegerwiese
Liegnitz 25 sierpnia 1924

Zdaje się jakoby wczoraj zagościło wielkie święto dla legnickiego sezonu sportowego. Masowo przybyła publiczność musiała rozdzielić swoje szeregi pomiędzy trzema wielkimi wydarzeniami. Przedpołudniem o godzinie 10 mieszkańcy wędrowali do kąpieliska Hegerwiese. Z zaproszenia skorzystało około 2000 osób, co zapowiada, że nowy wspaniały obiekt skupi na sobie szczególną uwagę mieszkańców Liegnitz.
Radny Dr Lehmann, członek Magistratu, który świadomie dążył do wybudowania kąpieliska, mógł podczas mowy powitalnej w pełni dać wyraz swojemu zadowoleniu i podziękować publiczności za tak liczne przybycie. Mówca krótko przedstawił historię powstania „Kąpieliska Publicznego Hegerwiese”, począwszy od narady miasta w roku 1920. Jako że komitet okręgowy nie wniósł żadnego sprzeciwu wobec utworzenia kąpieliska na terenie okręgu, podjęto się realizacji projektu – obejmującego basen o długości i szerokości 30 metrów, który miał zostać wybudowany w całości z sosnowych dyli. Jednak w związku tym, że na terenie planowanego kąpieliska rosły wysokie drzewa, które chciano nadal tam pozostawić, a czego konsekwencją byłoby to, że basen przez większość dnia byłby w cieniu, a miał on przecież również służyć do wypoczynku na świeżym powietrzu i kąpieli słonecznych, Deputacja Budowlana, przy uwzględnieniu zainteresowanych organizacji i związków, postanowiła znaleźć bardziej odpowiednie miejsce na budowę kąpieliska.
19 kwietnia 1921 wybór padł na obecne miejsce Hegerwiese. Decydujące znaczenie miało to, że przy użyciu stacji pomp istniejące tam budynki można by wykorzystać jako łaźnie i prysznice oraz, między innymi, jako mały basen do nauki pływania, w którym również w zimie można by się kąpać. Tutaj możliwe było również doprowadzenie ciepłej wody do odkrytego basenu podczas chłodnych dni. W sierpniu 1921 roku Deputacja Budowlana jednogłośnie podjęła decyzję o ulepszeniu pierwotnego projektu. Koszty miały wynieść 620 000 Marek (około 34 000 Goldmark). Magistrat poparł decyzję Deputacji Budowlanej, uznał jednak, iż należy, zanim projekt zostanie przedłożony Radnym, uzyskać pozwolenie na kąpielisko od Rządu. I tutaj napotkano na pierwsze problemy, a to ze strony lekarskiej. Późniejsze postanowienie z 9 października 1921 Komisji ds. Zdrowia, w którym to uznano potrzebę budowy kąpieliska jako nie mającą uzasadnienia oznaczało kompletne fiasko. W następstwie tego projekt Magistratu decyzją z 3 listopada 1921 został odłożony na półkę.
Jednak już wkrótce projekt kąpieliska przy Hegerwiese wydobyto z zapomnienia. Kiedy 1 kwietnia 1922 roku zostałem powołany do Legnicy i ku mojej ogromnej radości przydzielono mi Dział ds. Kąpielisk, pod koniec maja Magistrat podjął decyzję, aby przywrócić projekt pod dyskusję, po czym przekazać go Radnym. Tym razem koszty miały wynieść na skutek inflacji na początku maja 1923 roku pełne 2 miliony marek (28 000 Goldmark), co miało taki skutek, że większość członków Magistratu opowiedziała się przeciwko budowie basenu. Niemniej jednak nastąpił duży postęp, w chwili kiedy Komisja ds. Zdrowia 29 maja 1922 roku potwierdziła potrzebę budowy kąpieliska, po tym jak sprawę projektu gorąco poparli nowy lekarz urzędowy okręgu Dr Straube, przewodniczący Związku Lekarzy Dr Nemitz oraz emerytowany lekarz ogólny Dr Hammerschmidt, usilnie prosząc Magistrat, by ten ów projekt zrealizował. Tym postanowieniem Komisja ds. Zdrowia dała wyraz uczuciom wszystkich mieszkańców miasta.
Oba związki pływackie zaoferowały, że same przeprowadzą wykopy w wolnym czasie pod budowę basenu, przez co koszty budowy uległyby pewnemu zmniejszeniu. Pomimo tego członkowie Magistratu w sierpniu 1922 roku uznali, że w obliczu tak ciężkiej sytuacji gospodarczej nie mogą podjąć się odpowiedzialności i żądać uzyskania środków na budowę kąpieliska. Podobny los spotkał nowy projekt z początku grudnia 1922 roku, kiedy policzone koszty wyniosły 18 500 Golden Mark. Z myślą o pomocy bezrobotnym pod koniec grudnia 1922 roku znowu podjęto sprawę kąpieliska. Chociaż teraz lekarz urzędowy okręgu podkreślił, że wybudowanie kąpieliska jeszcze w 1923 roku jest niezmiernie pilną potrzebą, Dział Finansowy odmówił wydania na ten projekt pieniędzy. Tym sposobem los kąpieliska wydał się już przypieczętowany. Ale teraz ze strony związków pływackich oraz osób prywatnych rozpoczęła się energiczna akcja agitacyjna na rzecz budowy basenu Hegerwiese. Swój wkład miała tutaj również decyzja okręgowa z 30 maja 1922 roku, w której to Magistratowi udzielono praw do wody pod warunkiem, że publiczne kąpielisko Hegerwiese zostanie wybudowane i oddane do użytku w przeciągu jednego roku od wydania tejże decyzji.
Kąpielisko nie jest jeszcze w pełni ukończone. Ale jedno już teraz można powiedzieć: ta nowa budowa jest tak pięknym dziełem kultury, iż drugiego takiego nie znajdzie się we Wschodnich Niemczech. Mówca chciałby zatem podziękować radnym miejskim, którzy 21 lutego 1924 roku na zebraniu jednogłośnie przyjęli projekt, dając tym samym nadzieję, że w nadchodzący czwartek, kiedy to suma 16 000 Marek ma zostać dodatkowa przydzielona – koszty wynikające ze wzrostu płac i większych kosztów materiałów – projekt również jednogłośnie zostanie przyjęty. Przemawiający podziękował wszystkim tym, którzy wspierali projekt budowy kąpieliska, a także w szczególności prasie, która za każdym razem życzliwie wstawiała się za realizacją projektu. Następnie Dr Lehmann w imieniu Magistratu oficjalnie oddał do użytku publicznego kąpielisko Hegerwiese.
Jako przewodniczący Klubu Pływackiego Liegnitz, Dr Schadel w słowach podziękowania skierowanych do Dr Lehmanna, panów z Urzędu Budownictwa Podziemnego oraz wszystkich tych, którzy zaangażowali się w budowę kąpieliska podkreślił, że wartość zdrowotna i praktyczna pływania jest tak ogromna, iż wraz z utworzeniem kąpieliska legniczanom sprawiono niezwykły prezent, który należy przyjąć z wdzięcznością i radością. O znaczeniu popularnych sportów pływackich, które to nowe kąpielisko umożliwia, mówił Pan Push, przewodniczący Związku Pływackiego Robotników. Pan Schneeweiβ wyraził swoje zadowolenie w imieniu Stowarzyszenia Dzielnicowego „Południe”, że po wieloletnich prośbach w końcu również zachodnia część miasta otrzymała nowoczesne łaźnie, za którymi ten były pionier stowarzyszenia wstawiał się już od 20 lat.
Zaproszeni na otwarcie zostali przedstawiciele Magistratu, goście honorowi, przedstawiciele urzędów i szczególnie liczebnie członkowie Kolegium Rady Miejskiej. Na koniec przemówień związki pływackie rozpoczęły przygotowania do zawodów, tak aby pokazać publiczności bardzo praktyczny obraz użyteczności kąpieliska.
Najpierw do zawodów przystąpiła młodzież uczęszczająca do Volksschulen (szkoły ludowe), którym to w szczególności kąpielisko było dedykowane. Na zaproszenie Klubu Pływackiego Liegnitz rozegrała ona kilka sztafet. Oczy dzieci błyszczały zachwytem i radością z możliwości współzawodnictwa. Przede wszystkim chodzi tutaj o zrozumienie dobrodziejstw, jakie przynosi pływanie. Ale to zostało już udowodnione uczestnictwem szkół w sztafecie 10 x 50 metrów dla chłopców, do której nie mniej niż 8 drużyn zostało zameldowanych, a do tego jeszcze w ostatniej chwili. W zawodach o palmę zwycięstwa walczyły następujące szkoły Grünschule 1, Koichwitzer Schule, Töpferberg 1, Hedwigschue, Töpferberg 2, Grünschule 3, 4 i 2, co jak zwykle sprowadziło się do pojedynku pomiędzy Rektorem Böfeltem a nauczycielem Woithe. Drużyna krzepkich na ciele chłopców ze szkoły Töpferberg 1, ładnie prezentująca się w jednakowych czepkach w kolorze żółto-niebieskim świadczących o przynależności do jednej drużyny, również tym razem zwyciężyła w czasie 9:01; jedynie 7 sekund później do celu dotarła pierwsza z 4 zameldowanych drużyn z Grünschule. Nieco mniej korzystnie wypadło zgłoszenie drużyn dziewczęcych; tutaj zameldowano tylko 3 drużyny. Ponownie zwycięstwo należało do Töpferbergschule, która tym razem wygrała z Koichwitzer Schule.
Następnie odbyły się pokazowe skoki do wody w wykonaniu panów Otto Brandta i Fritza Seiferta z Klubu Pływackiego Liegnitz, kilka pokazów pływackich związku, a na koniec pływanie zademonstrowane przez chłopców, mężczyzn i kobiety Związku Pływackiego Robotników, które pokazało widzom różnorodność form pływania. Pokazy zakończono meczem piłki wodnej rozegranym przez dwie drużyny Związku Pływackiego Robotników. Oprócz tego sportowców wodnych czekała jeszcze niespodzianka, bowiem nowemu Związkowi Kajakowemu udało się sprowadzić z Breslau specjalną łódkę, tak by móc ją zaprezentować publiczności legnickiej. Ten sport rzeczny skupił tak dużą uwagę, iż wróżyło to jego pomyślność, a także ujawniło, że możliwości jakie oferuje legnickie życie sportowe jeszcze przez wiele lat nie zostaną wyczerpane.
Kapela Reichswehry umilała całą imprezę grając wyszukane nastrojowe utwory, ożywiając w ten sposób nastrój imprezy, co spotkało się z ogólną aprobatą całej zebranej publiczności. Na otwarcie pływania po torze Wydział Dolnośląski Niemieckiego Związku Pływackiego w osobie obrotnego przedstawiciela Klubu Pływackiego Liegnitz zorganizował współzawodnictwo pomiędzy regionami Północnych Czech i Dolnego Śląska. Ponieważ te zawody pływackie miały być rewanżem za walkę stoczoną w zeszłym roku w Gablonz (Jablonec), należało temu wydarzeniu nadać odpowiednie znaczenie. Przede wszystkim przyświecał mu również cel powitania pływaków niemieckich Czech po raz pierwszy na Dolnym Śląsku jako naszych niemieckich kolegów. Niestety na skutek kłopotów paszportowych nie wszystkie planowane drużyny mogły przekroczyć granicę. Dlatego też w ostatniej chwili okazało się konieczne, aby zmienić formę zawodów i natychmiast uzgodniono przeprowadzenie międzymiastowych zawodów pływackich pomiędzy Gablonz-Görlitz-Liegnitz, które, jeżeli chodzi o sportowe napięcie, w niczym nie ustępowało pierwotnie planowanym zawodom. W ten sposób legniczanie dostali już od dawna wyczekiwaną okazję, by móc porównać siły obu rywalizujących ze sobą miast, a mianowicie Görlitz i Liegnitz, co obie strony niezwykle serdecznie powitały.
Goście z Północnych Czech bardzo dzielnie walczyli, chociaż z powodu niekorzystnych okoliczności musieli wystawiać tych samych zawodników do różnych zawodów. Rywalizacja pomiędzy Görlitz a Liegnitz tym bardziej była napięta, że raz jedno a zaraz potem drugie miasto wygrywało, i dopiero ostatni konkurs pozwolił rozstrzygnąć wynik, a był nim remis, bowiem oba miasta uzyskały po 19 punktów. Pływacy z Gablenz zdobyli w sumie 11 punktów. Akurat tak się złożyło, że wspaniała drużyna żeńska z Północnych Czech nie mogła zostać oceniona w następstwie zmiany całych zawodów. Również w zawodach młodzieży przedstawiciele pływaków Niemieckich Czech osiągnęli wybitne wyniki; miejscowi pływacy musieli dać z siebie wszystko, by móc im dorównać.

Indywidualne wyniki zawodów pływackich podano poniżej:
Sztafeta stylem dowolnym 6 razy po 50 metrów: 1 miejsce Görlitz (Bahr, Jauber, Reike, Franeck, Schenk, Meisener), 3,35,8 min; 2. Liegnitz (Reiter, Wirt, Gröschel, Steinhau, R. Günther) 3,39,9 min., 3. Gablonz (Birdischke, Fiedler, Tischler, Spiegler, Scheibler, Ludwig), 3,51,2 minuty. Pływacy z Görlitz zaraz po starcie wysunęli się na prowadzenie, powiększając przewagę do 15 sekund. Zdecydowane zwycięstwo –
Rosnąca sztafeta w wolnym stylu, 50, 100, 150 metrów: 1. Liegnitz (Reiter, R. Günther, Gröschel), 4,08 minuty; 2 Görlitz, 4,9 min.; Gablonz, 4, 14,6 min. – W przeciwieństwie do wielkiej sztafety, ta przebiegała z o wiele większym napięciem, bowiem tutaj siły miast rozkładały się po równo.
Sztafeta stylem zmiennym 3 razy po 50 metrów: 1. Liegnitz i Görlitz (remis), Liegnitz: W. Günther, Stephan, Hint; 2. Gablonz 1,58,8 min. Czas zwycięzcy: 1,56,2 min. – wyjątkowo zacięty pojedynek, na początku Liegnitz miała niewielką przewagę, ale pod koniec wyścigu już doszło do zrównania z doskonałymi pływakami z Görlitz, kończąc sztafetę wynikiem remisowym.
Pływanie stylem klasycznym 100 metrów: 1 Görlitz 1,29,6 min. 2 Liegnitz (Calenius) 1,30,3 min. 3 Gablonz (Weissner) 1,42,4 minuty. – zwycięstwo w tym wyścigu nie dał sobie odebrać pływak z Görlitz Donath. Jednak miłą niespodzianką okazał się dla Legnicy start Caleniusa, który wspaniale walczył z mieszkańcem Görlitz, uzyskując wynik 1,30,3 min. Calenius stanowi dla naszej nowo przekształconej sztafety seniorów bardzo mile widziane wsparcie.-
Styl pływania na boku na 100 metrów: 1 Görlitz (Bahr), 1,25,4 min. 2. Liegnitz (Stephan), 1,27,2 min. 3. Gablonz (Scheibler), 1,31 min. – Legniczanin Stephan nie mógł już widzieć swojego przeciwnika na ostatnim torze i dlatego musiał się przyznać do porażki.-
Nurkowanie na dystans: 1. Gablonz (Tischer) 46 metrów w 44,8 sek. 2. Liegnitz (Otto Brandt), 36 metrów w 30,8 sek.; 3.. Görlitz (Zander) 36 metrów w 31,6 sek. – Najpiękniejsze zwycięstwo tego dnia zapewnił sobie Kurt Günther dla Liegnitz poprzez imponujące zwycięstwo w czasie 1,14,8. Z uwagi na to, że Görlitz tutaj zajęło 3 miejsce, jeszcze za miastem Gablonz, udało się legniczanom w ten sposób zremisować z Görlitz. Jedyne zwycięstwo pływaków z Gablonz wiązało się z bardzo dobrym wynikiem Tischera, który w nurkowaniu na dystans zdobył dla swojego miasta 4 punkty, a któremu Otto Brandt pomimo dobrej postawy nie mógł dorównać. Należy również zwrócić uwagę, że znany, bardzo dobry nurek z Görlitz Zander był zmuszony ustąpić mu miejsca.-
Skoki do wody 1. Görlitz (Sowa) 34 punkty; Liegnitz (Seyfert) 30,3 punktu, 3. Gablonz (Birdischke) 29,3 punktu. – niestety brakuje jeszcze w Legnicy urządzeń trampolinowych, tak aby móc wykonywać skoki w sposób w jaki jest to niezbędne. Nie mniej jednak osiągnięcia 3 uczestników były godne uwagi; szczególnie miłym zaskoczeniem był tutaj przedstawiciel Legnicy Seyfert.-
Sztafeta stylem zmiennym pań 3 razy po 50 metrów: 1. Gablonz (Hübner, Flamming, Appelt), 2,11,2 min.; 2 Görlitz (Hänsen, Richter, Martin), 2,13 min.
Sztafeta stylem dowolnym pań 3 razy po 50 metrów: 1. Gablonz (Hübner, Appelt, Flamming), 2,24,6 min., 2 Görlitz (Richter, Martin, Hänsen), 2,27,2 min.
Pływanie w stylu klasycznym pań na 50 metrów: 1. Gablonz (Appelt) 45 sek.; 2. Görlitz (Martin) 49,8 sek.; 3 Görlitz (Richter) 51,2 sek.
Sztafeta w stylu klasycznym młodzieży, 3 razy po 50 metrów: 1. Gablonz (Spiegler, Birbischka, Gloss) 2,16, 4 min.; 2, Liegnitz (Böse, Bunke, Belter).
Pływanie stylem klasycznym chłopców, 50 metrów: 1. Gablonz (Birditschka), 51,2 sek.; 2. Liegnitz (Fritsch) 53,2 sek.; Liegnitz (Buchs).
Całościowe wyniki zawodów międzymiastowych Görlitz – Liegnitz – Gablonz: 1 miejsce Görlitz i Liegnitz z 19 punktami każde, 2 miejsce Gablonz z 11 punktami.
Mecz piłki wodnej: Liegnitz przeciwko Görlitz i Gablonz (zestawiona drużyna) 0:3 (0:2).
Liczba widzów była stosunkowo bardzo duża, biorąc pod uwagę, że przedpołudniem na kąpielisko przybyło 2000 osób, a w godzinach popołudniowych przybyło równie wiele gości. Pomiędzy przybyłymi można było dostrzec Prezydenta Rejencji Büchtinga oraz przedstawiciela komendy policji porządkowej, co pozwoliło rozpoznać aktywne zaangażowanie naszych urzędów dla sprawy sportu. Wieczorem natomiast w Komunie Browarniczej (Brau-Commune) miało miejsce ogłoszenie zwycięzców oraz towarzyskie spotkanie, podczas którego wszyscy uczestnicy mogli cieszyć się przyjazną i koleżeńską atmosferą. Miasto Liegnitz może być dumne oraz cieszyć się z tego nowego osiągnięcia jakim jest wybudowanie kąpieliska. Oby spełniły się wszystkie te życzenia związane z wychowaniem zdrowej na ciele i silnej moralnie młodzieży pracującej na rzecz naszego ludu i ojczyzny.
Tłumaczenie: Iwona Wilcox