Elisabethschule (obecnie IV LO)

Prywatne Liceum Ewangelickie zostało założone przez Johanna Koschmidera (1858-1952) i jego żonę Elisabeth z.d. Gürich (1863-1927). Szkoła dla dziewcząt mieszcząca się przy Wießenburgerstraß 4a (ul. Sejmowa), w latach 1909-1928 nosiła nazwę Koschmidersche Anstalt. Wówczas jej dyrektorką była Elisabeth Koschmider. Po jej śmierci szkołę nazywano Elisabethschule. Jej nową dyrektorką została Anna Ohnesorge.
W 1930 r. architekci Pantke i Keidel z Görlitz wygrali konkurs na rozbudowę szkoły. Budynek zaprojektowano w stylu Neues Bauen. Z wieży zegarowej, asymetrycznie włączonej w kompleks, rozwinięto budynek złożony z sześcianów różnej wysokości i szerokości, rozczłonkowanych pasami okien i murów. Szkoła była wyposażona według nowoczesnych standardów, między innymi w osłonięty taras na dachu, który umożliwiał prowadzenie lekcji na świeżym powietrzu. Placówka prowadzona przez zakład diakonis z Ząbkowic Śląskich, dawała możliwość kontynuowania nauki w zawodzie nauczycielki i przedszkolanki. W 1938 r. budynek został przejęty przez Wehrmacht.
Po wojnie siedziba dawnej Elisabethschule, do 1991 r. znajdowała się w posiadaniu Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Od 1993 r. mieści się tutaj Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4 im. Bohdana Ihora Antonycza, na które składają się Gimnazjum nr 10 i IV Liceum. Liceum swoją działalność rozpoczęło w 1957 r. w budynku Liceum Ogólnokształcącego w Złotoryi przy ul. Limanowskiego 17. W latach 1960-1962 funkcjonowało w Żydowskiej Szkole Podstawowej nr 7 w Legnicy, natomiast od 1962 r. w nieistniejącym budynku przy ul. Chojnowskiej 98. Ponieważ nowa siedziba nie spełniała w wystarczającym stopniu swoich funkcji, szkoła korzystała z pomieszczeń przy obecnym Pl. Klasztornym 7.
Obecnie siedziba szkoły mieści się pod adresem Tarasa Szewczenki 10 (do 2009 ul. Pancerna 10).

Źródła:
B. Störtkuhl, Modernizm w Legnicy, Wrocław 2007
www.zso4legnica.pl

Artykuł dyrektor szkły Anny Ohnesorge, opublikowany 3 kwietnia 1931 r. na łamach Liegnitzer Tageblatt, w którym autorka przedstawiła wygląd budynku przyszłej szkoły.

Rozbudowa Elisabethschule

Już nie raz w zeszłym roku opinia publiczna naszego miasta zajmowała się losem Elisabethschule (Szkoła Elżbietanek), która jest własnością Diakonischenanstallt Fankenstein (Ewangelicki Dom Diakonis). Tuż po Nowym Roku zostało ogłoszone, że Minister Nauki, Sztuki i Edukacji udzielił zezwolenia na przekształcenie Technicznego Seminarium w trzyletnią Frauenoberschule (Żeńska Szkoła Średnia). W ten sposób Liceum będące częścią Elisabethschule otrzymało swoją organiczną część w postaci dodatkowego budynku, gdzie w przyszłości sumienne i pilne uczennice wykazujące zdolności do wykonywania specjalnych zadań przewidzianych w programie Frauenoberschule będą mogły przyswajać wiedzę począwszy od pracy w przedszkolu aż po egzamin maturalny. W międzyczasie niezwykle energiczne wsparcie otrzymały prace przygotowawcze w zakresie przebudowy budynku.
Projekty budowlane zostały głęboko przemyślane, a następnie dopracowane do ostatniego szczegółu. Prace ziemne i murarskie oraz betoniarskie można już było rozpocząć w drugiej połowie marca. Do dnia 30 marca napłynęły liczne oferty przede wszystkim ze strony legnickich firm oferujących swoje usługi. W najbliższym czasie zostanie ogłoszone, która firma wygrała przetarg. Również stworzono kolorowy szkic przedstawiający całość budynku, wraz z rzutem poziomym, który zostanie pokazany na wystawie Księgarni Reisnera już od tego czwartku i pozostanie tam przez następne 8 dni, a więc przez cały okres Świąt Wielkanocnych. W ten sposób każdy obywatel Legnicy będzie mógł się sam przekonać jaką to wspaniałą możliwość rozwoju szkolnictwa otrzymało nasze miasto dzięki przekształceniu Elisabethschule we Frauenoberschule. Pozwolą Państwo, że dodam jeszcze kilka słów wyjaśnienia do przedstawionej tutaj przyszłej panoramy nowej Elisabethschule.
Patrząc na całość budowli należy powiedzieć, że w swojej prostocie i funkcjonalności jest ona wręcz wzorcowa. Składają się na to bardzo nowoczesne formy architektoniczne, które tutaj zastosowano. Możliwe, że niektórzy nieco starsi wiekiem legniczanie będą potrzebowali trochę czasu, aby przyzwyczaić do wyglądu tych nowych funkcjonalnych form. Jednak jeżeli pominiemy jakże różnorakie gusta, to każdy będzie musiał przyznać, że tutaj panom architektom Pantke i Keidelowi w cudowny sposób udało się połączyć oszczędność z funkcjonalnością tworząc tym samym wspaniałą harmonię. Żaden komponent nie jest zbędny, ale żadnego też nie ma w nadmiarze! A przy tym jaka energia, jaki rytm pulsujący w kompozycji planu przy jednoczesnej rezygnacji z jakiejkolwiek zewnętrznej dekoracji! Ta „Nowa rzeczowość” stanowi piękno samo w sobie. Nowa szkoła wznosi się na trzech bądź czterech piętrach, co zaaranżowano w sposób bardzo przejrzysty w trzech bryłach składających się na budynek.Owe sześciany budynku, w których będą się mieścić pokoje do zajęć praktycznych, rozciągają się wzdłuż ulicy Weiβenburger (Sejmowa) aż po róg ulicy Steinmetz (Szewczenki Tarasa). Na parterze znajdują się kotłownia wraz ze składem węgla, pomieszczenie dla rowerów oraz prac gospodarczych. Ponadto pozostałe trzy piętra obejmować będą kuchnię służącą do nauki wraz z jadalnią, dwa pomieszczenia do prac krawieckich, pięć klas, gdzie odbywać się będą zajęcia przyrodnicze (fizyka, chemia i biologia), biuro pani Dyrektor oraz sekretariat, pokój nauczycielski, pokój do konsultacji z rodzicami, bibliotekę nauczycielską i bibliotekę szkolną, magazyn z pomocami naukowymi oraz pracownię plastyczną. Piętra te połączone są piękną, jasną klatką schodową, której okna tworzą szeroką wstęgę ze szkła i stali nadając szczególny urok zewnętrznej konstrukcji budynku.
Druga bryła budynku, której front leży od strony zachodniej wzdłuż Steinmetzstraβe, mieści trzy piętra po cztery pomieszczenia klasowe na każdym z nich, w sumie 12 pomieszczeń. Są one różnych rozmiarów, co pozwala na dysponowanie nimi w zależności od ilości uczennic w poszczególnych klasach. Z kolei w trzeciej części budynku mieści się sala gimnastyczna służąca jednocześnie jako aula oraz przylegające do niej pomieszczenia: pokój z przyrządami gimnastycznymi, przebieralnia, umywalnia i prysznic oraz pokoik dla nauczycielki gimnastyki. Są tam również specjalne drzwi, które umożliwiają wejście do sali bezpośrednio od ulicy Steinmetzstraβe celem spotkań poza szkolnych jak i wieczorków rodzicielskich. Trzy bądź cztery stopnie prowadzą do pięknej i przestronnej sali śpiewu. Jak jest to w zwyczaju, została ona odgrodzona od sali gimnastycznej specjalnymi drzwiami w kształcie harmonijki tłumiącymi hałas. Podczas uroczystości drzwi te można przesunąć na bok, a wtedy sala śpiewu służy jako scena będąca przedłużeniem auli.
Już teraz szczególną radość wśród uczennic wzbudza taras wybudowany na dachu wysoko ponad głównym wejściem; przy odpowiedniej pogodzie można tutaj prowadzić zajęcia na świeżym powietrzu! Z uwagi na to, że dotychczasowy stary budynek szkolny Elisabethschule nie posiada wystarczającej ilości pomieszczeń, już zupełnie przestanie służyć do celów kształcenia. Natomiast będzie mieścił na parterze mieszkanie przyszłego dozorcy, na 2 piętrze mieszkanie służbowe pani Dyrektor. Z kolei pomiędzy tymi piętrami zostanie założone nowoczesne przedszkole dla dzieci od 3 do 6 lat wraz z przylegającymi do niego kuchnią i umywalniami, albowiem takie przedszkole stanowi niezbędne dla panienek uczennic miejsce do wprawiania się w sztukę wychowywania dzieci. Przy wzmożonej aktywności budowlanej na zachodzie naszego miasta oraz w obliczu faktu, że w dzisiejszych czasach wiele rodzin nie pomoże sobie pozwolić na utrzymanie pomocy domowej, Elisabethschule jest zdania, że najlepiej przysłuży się niektórym gospodyniom domowym oraz matkom, jeśli dla tych maluchów zorganizuje w godzinach przedpołudniowych miejsce z dobrą opieką prowadzone przez przewodniczkę młodzieży. Również dom bliźniaczy przy Weiβenburger Straβe nr 4b i 4c, który dotychczas pełnił funkcje zarówno domu jak i szkoły, wraz z zakończeniem rozbudowy zostanie całkowicie przeznaczony już tylko do celów mieszkalnych Elżbietanek. W związku z tym, że obecnie jest dzielony na szkołę i dom nie jest niestety w stanie sprostać wszystkim potrzebom mieszkalnym zamiejscowych uczennic.
Tuż po Świętach Wielkanocnych rozpocznie się rozbudowa szkoły. Do Świąt Wielkanocnych w 1932 roku cała szkoła przeprowadzi się do nowego budynku – przedszkole, liceum, Średnia Szkoła Żeńska oraz szkoła gospodarstwa domowego. W ten oto sposób Elisabethschule, która swoją nazwę otrzymała po założycielce Pani Elisabeth Koschmieder, stoi przed nowym jakże pięknym odcinkiem swojego rozkwitu. Pełni radosnego oczekiwania na ten nowy okres rozwoju a zarazem przepełnieni wdzięcznością za tak łaskawe jak dotychczas kierownictwo są wszyscy ci, którzy szkołę miłują, a więc rodzice, dzieci, grono nauczycielskie a także sam fundator Diakonischenanstallt Fankenstein.

Tłumaczenie: Iwona Wilcox.